اهمیت تغذیه‌ای و دارویی گیاه گزنه

گزنه (Urtica dioica L.) یک گیاه چند ساله وحشی است که در اروپا، آسیا، شمال آفریقا و آمریکای شمالی رشد می‌کند و خواص خوراکی، تغذیه‌ای و دارویی دارد.

 برگ‌های جوان آن در تهیه غذاهایی مانند سوپ و کاری کاربرد دارند. ریشه‌اش برای درمان مشکلات گوارشی ناشی از هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات و برگ‌هایش برای درمان آرتروز، روماتیسم و رینیت آلرژیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 این گیاه غنی از فیبر، ویتامین‌ها، مواد معدنی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی مانند پلی‌فنول‌ها و کاروتنوئیدها است. ویژگی‌های ضد التهاب، آنتی‌اکسیدانی، مسکن، ضد عفونت، کاهش فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی در آن شناسایی شده است.

 همچنین، گزنه در بهبود عملکرد تولید مثلی ماهی‌ها مؤثر بوده و در آبزی‌پروری کاربردی و مقرون به‌صرفه است. از آن می‌توان برای تولید کود و حشره‌کش نیز استفاده کرد. این گیاه با امکانات متنوع تغذیه‌ای، دارویی و کشاورزی مورد توجه دانشمندان، کشاورزان و پژوهشگران قرار دارد.

گزنه (Urtica dioica) گیاهی علفی و چندساله از خانواده گزنه‌هاست که برگ‌های خاردار دارد. این گیاه در مناطقی مانند اروپا، آمریکای شمالی، شمال آفریقا و بخش‌هایی از آسیا می‌روید و به صورت وحشی در نپال نیز یافت می‌شود. گزنه قرن‌ها به عنوان سبزی وحشی و دارویی استفاده شده و خواص تغذیه‌ای و درمانی گسترده‌ای دارد. 

ترکیبات شیمیایی آن شامل مواد چون فلاونوئیدها، لیگنان‌ها، اسید فرمیک، سروتونین و هیستامین است که اثرات دارویی همچون ضد التهاب، آنتی‌اکسیدان، مسکن و پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی دارند. از این گیاه در مصارف مختلف از جمله درمان‌های گیاهی، صنایع نساجی، آرایشی و استخراج کلروفیل استفاده می‌شود. همچنین به دلیل خواص ضد آفتی، در کشاورزی ارگانیک برای مدیریت آفات کاربرد دارد.

گزنه برای سلامت زنان نیز مفید بوده و می‌تواند علائم پیش از قاعدگی و یائسگی را کاهش داده، جریان خون را تنظیم کرده و تولید شیر را در زنان شیرده افزایش دهد. با توجه به این ویژگی‌ها، گزنه منبعی با ارزش برای تغذیه، سلامت و کشاورزی محسوب می‌شود.

شرح گیاه‌شناسی گزنه

گزنه  (Urtica dioica) گیاهی چندساله از خانواده گزنه است که ارتفاع آن می‌تواند به ۲ متر برسد.

ساقه این گیاه بلند، چهارگوش و سبزرنگ است و برگ‌های آن به صورت روبه‌رو و بیضی شکل با حاشیه دندانه‌دار قرار گرفته‌اند. برگ‌ها از بالا سبزتیره و از پایین کمرنگ‌تر هستند.

 سطح برگ‌ها و ساقه‌ها با کرک‌های نیش‌دار پوشیده شده که حاوی ترکیبات شیمیایی مانند هیستامین، استیل‌کولین و سروتونین هستند.

 این گیاه دارای گل‌های بسیار کوچک و است که در گل‌آذین‌های جداگانه و معمولاً از ماه مه تا سپتامبر شکوفه می‌دهند.

 میوه آن گرد و دارای دانه‌های کوچک قهوه‌ای تا سیاه است. ریشه گیاه ترکیبی از ریشه اصلی و ریشه‌های فرعی کوچک است که به گسترش آن کمک می‌کند.

 ترکیبات زیست فعال

گزنه یک گیاه با سابقه طولانی استفاده دارویی است که بیش از 2000 سال قدمت دارد. تمام قسمت‌های گیاه شامل دانه‌ها، برگ‌ها و ریشه‌ها دارای کاربرد دارویی هستند. این گیاه سرشار از ترکیبات مفید از جمله فلاونوئیدها، تانن‌ها، اسیدهای چرب، پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و غیره است.

گزنه به دلیل دارا بودن مقدار قابل‌توجهی ویتامین C، پروویتامین A و ترکیب متعادل پروتئین و مواد معدنی، ارزش تغذیه‌ای بالایی دارد.

پروتئین 30 درصد و مواد معدنی 20 درصد از وزن خشک گیاه را تشکیل می‌دهند. همچنین حاوی عناصری مانند آهن، روی، پتاسیم و دیگر مواد معدنی ضروری است که آن را به یک منبع غذایی و دارویی مهم تبدیل کرده است.

گزنه، گیاهی با ترکیبات شیمیایی متنوع است که در بخش‌های مختلف آن مواد فعالی یافت می‌شود:

1. ریشه گزنه:

• ترکیبات اصلی شامل لکتین‌ها، لیگنان‌ها، پلی‌ساکاریدها و استرول‌ها است.
• مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، روی، منگنز و مس در ریشه یافت می‌شوند.
• حاوی فلاونوئیدهایی مانند کوئرستین و کامپفرول و لیگنان‌های خاصی نظیر ایزولاریسیرزینول است.
• دارای پلی‌پپتید UDA و فیتواسترول‌هایی نظیر استیگماسترول و سیتوسترول است.

2. برگ گزنه:

• غنی از فلاونوئیدها، ترکیبات فنلی، اسیدهای آلی، ویتامین‌ها، مواد معدنی، تانن‌ها، اسیدهای چرب و ایزولکتین‌هاست.
• مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، آهن، و گوگرد در برگ‌ها یافت می‌شود.

3. شاخه و ساقه گزنه:

• حاوی مواد معدنی متنوع مثل نیکل، فسفر و ویتامین‌هایی مثل C، B2، B5، B9، ویتامین K و A است.
• ترکیبات زیست فعالی نظیر نفتالین و فیتول توسط محققین شناسایی شده‌اند.
• فلاونوئیدهایی مانند روتین و ایزورامنتین نیز در ساقه وجود دارد.

4. دانه گزنه:

• شامل اسیدهای چرب اشباع و غیراشباع، کاروتنوئیدها نظیر لوتئین و بتاکاروتن است.

به‌طور کلی، تمام بخش‌های این گیاه از لحاظ مواد معدنی، ترکیبات شیمیایی و زیست‌فعال غنی بوده و خواص متنوعی دارند.

جدول ۲.

استفاده از گیاه گزنه در تغذیه دام

گزنه‌ی (Urtica dioica L.) یکی از گیاهانی است که به دلیل خواص تغذیه‌ای و دارویی، در تغذیه‌ی دام‌ و طیور کاربرد گسترده‌ای دارد. گزارش‌ها از کشورهای مختلف اروپایی و سایر نقاط جهان نشان می‌دهد که این گیاه ماده‌ای مؤثر برای بهبود رشد، تقویت سیستم ایمنی و افزایش عملکرد تولیدی در دام‌ها است. برگ‌های گزنه سرشار از پروتئین (حدود ۳۰٪ در جرم خشک)، اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. این ترکیبات باعث تقویت سیستم ایمنی، افزایش مقاومت در برابر عفونت‌ها و بهبود فعالیت‌های متابولیک می‌شوند.

در تغذیه‌ی طیور، گزنه موجب افزایش رشد، کیفیت لاشه و بهبود تخم‌گذاری (تا ۳۵٪) شده است. همچنین مصرف آن باعث محافظت طیور در برابر انگل‌های داخلی می‌گردد. مطالعات نشان داده که افزودن گزنه به رژیم غذایی جوجه‌ها موجب تغییر در میزان هموگلوبین و هماتوکریت و افزایش قدرت ایمنی آن‌ها می‌شود.

در دام‌های شیری، مصرف گزنه کمیت و کیفیت شیر را افزایش می‌دهد. در برخی مناطق مثل ایتالیا، از جوشانده‌ی گزنه برای تقویت مقاومت حیوانات در برابر بیماری‌های عفونی استفاده می‌شود. همچنین گزنه در درمان مشکلات مختلفی مانند ناباروری، روماتیسم، زخم‌ها، و بیماری‌های متابولیک در حیوانات نقش دارد.

به طور کلی، این گیاه هم به صورت خام و هم دم‌کرده برای تقویت تولید، درمان بیماری‌ها، و بهبود سلامت عمومی دام و طیور کاربرد دارد.

استفاده از گیاه گزنه. به عنوان محرک رشد و محرک سیستم ایمنی در ماهی

گزنه به عنوان یک مکمل غذایی مفید برای بهبود رشد و تقویت سیستم ایمنی در گونه‌های مختلف ماهی، از جمله ماهی‌های اقتصادی، زینتی و در معرض خطر انقراض، استفاده می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که افزودن ۱ تا ۳ درصد گزنه به رژیم غذایی ماهیان مانند قزل‌آلای رنگین‌کمان (Oncorhynchus mykiss) اثرات مثبتی بر سلامتی و ایمنی آن‌ها دارد. این اثرات شامل کاهش نرخ مرگ‌ومیر پس از عفونت، افزایش وزن، سرعت رشد، هموگلوبین، هماتوکریت و جمعیت گلبول‌های قرمز خون، و همچنین بهبود فعالیت‌های ایمنی مانند لیزوزیم، میلوپراکسیداز و فاگوسیتوز می‌شود. 

به عنوان مثال، در مطالعه‌ای که Awad و Austin انجام دادند، افزودن ۱ درصد گزنه به رژیم غذایی قزل‌آلا باعث تقویت سیستم ایمنی و کاهش مرگ‌ومیر ناشی از عفونت Aeromonas hydrophila شد. همچنین، مطالعات Adel و همکاران (۲۰۱۷) نشان داد که تغذیه با ۳ درصد گزنه منجر به رشد بهتر و بهبود پاسخ‌های خون‌شناسی در بچه‌ماهی‌های قزل‌آلا گردید. 

علاوه بر این، ترکیب عصاره گزنه با گیاهان دیگر (مانند Mangifera indica و Lupinus perennis) نیز اثرات مثبتی بر رشد و ایمنی ماهیان نشان داد. یافته‌ها حاکی از آن است که سطح فعالیت ایمنی و رشد ماهی در گروه‌های تغذیه شده با گزنه به طور قابل توجهی بالاتر از گروه‌های کنترل بوده است. بە‌طورکلی، گزنه به عنوان یک مکمل غذایی سودمند نقش مهمی در ارتقای سلامت و بهره‌وری ماهیان ایفا می‌کند.

 استفاده از گیاه گزنه به عنوان سبزی

گزنه یک سبزی برگ‌دار مفید است که در ایران، به‌ویژه میان شمالی ها مصرف می‌شود. این گیاه سرشار از کلسیم، آهن، پروتئین، فسفر و ویتامین‌های A و C است و برای بیماران دیابتی، قلبی و افرادی که فشار خون بالا دارند، مفید است.

گزنه به شکل سبزی وحشی در زمین‌های بایر و پرچین‌های تپه‌های شمال می‌روید. قسمت‌های جوان و لطیف آن همانند سایر سبزیجات برگ‌دار پخته می‌شود و برگ‌های مسن‌تر آن مزه‌ای ندارند. به دلیل خواص درمانی گزنه، در مناطق مازندران و گیلان بسیار ارزشمند است و به‌عنوان یکی از سالم‌ترین خوراکی‌های دنیا شناخته می‌شود.

 این گیاه در آشپزی سنتی به عنوان غذا سرو می‌شود و در خارج از کشور نیز کاربردهای مختلفی مانند سوپ، چای، آبمیوه و دارو دارد.

استفاده از گیاه گزنه به عنوان آفت‌کش‌های گیاهی

از گذشته‌های دور، آفت‌کش‌های گیاهی برای حفظ و نگهداری مواد غذایی استفاده شده‌اند. یکی از این گیاهان گزنه است که زیستگاهی برای شکارچیان طبیعی حشرات فراهم می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که کاشت گزنه می‌تواند به افزایش تعداد شکارچیان آفت‌ها مانند شته‌ها کمک کند. عصاره گزنه به دلیل خواص حشره‌کشی، قارچ‌کشی و کنه‌کشی در کشاورزی کاربرد دارد. به‌عنوان حشره‌کش، این عصاره برای کنترل آفت‌هایی مانند پروانه سیب و پروانه‌های پشت الماسی مؤثر است. همچنین، می‌تواند قارچ‌هایی که باعث بیماری‌هایی مانند پوسیدگی ریشه، کپک پودری و لکه‌برگ می‌شوند را کنترل کند.

عصاره گزنه همچنین رشد باکتری‌های مختلف از جمله اشریشیا کلی، سالمونلا و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین را مهار می‌کند.

 این خاصیت ضدباکتریایی احتمالاً به ترکیبات فنلی موجود در گزنه مربوط است. علاوه بر این، گزنه دارای فعالیت ضد قارچی علیه قارچ‌های مضر مانند کاندیدا آلبیکنس، فوزاریوم و فیتوفتورا است. به طور کلی، گزنه به دلیل خواص چندگانه خود می‌تواند به‌عنوان یک ماده طبیعی مفید در کاهش آفات و بیماری‌های گیاهی مورد استفاده قرار گیرد.

استفاده از گیاه گزنه در تهیه نان

پودر برگ گزنه یک منبع غنی از پروتئین، فیبر، مواد معدنی (مانند کلسیم، آهن، روی، منیزیم و پتاسیم) و ترکیبات زیست‌فعال است که می‌تواند به عنوان یک مکمل غذایی مفید مورد استفاده قرار گیرد.

این ماده اغلب به نان و ماکارونی اضافه می‌شود و باعث افزایش ارزش تغذیه‌ای این محصولات می‌شود. برای مثال، افزودن ۵٪ برگ خشک گزنه به نان، غلظت مواد معدنی (مانند خاکستر) را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد، اما تأثیر کمی بر پروتئین دارد.

 همچنین نان تهیه شده با پودر گزنه سرشار از آنتی‌اکسیدان است و شاخص گلیسمی پایینی دارد که آن را به انتخابی سالم‌تر تبدیل می‌کند. این پودر کالری کمی دارد و می‌تواند به عنوان یک مکمل مناسب در رژیم‌های غذایی مورد استفاده قرار گیرد.

خواص دارویی گیاه گزنه

گزنه گیاهی است که عصاره برگ‌ها و ریشه‌های آن خواص متعددی برای سلامتی دارد. این خواص شامل کاهش قند خون، کاهش التهاب، جلوگیری از تکثیر سلولی (خاصیت ضدسرطانی)، مقابله با اکسیداسیون (آنتی‌اکسیدان)، خاصیت ضدباکتری، کاهش چربی خون، تسکین درد (مسکن)، اثر ضد روماتیسم، مقابله با ویروس‌ها، خاصیت ضدکولیت، و کاهش علائم آلزایمر است. این ویژگی‌ها نشان‌دهنده فواید گسترده گزنه برای حفظ سلامت بدن هستند.

اثر ضد تکثیری

بزرگ شدن پروستات و سرطان پروستات از مشکلات شایع مردان مسن است. گزنه به‌عنوان یک درمان مؤثر شناخته شده که می‌تواند رشد پروستات را کاهش دهد.

ریشه‌های گزنه فرآیندهای مختلفی که در ایجاد هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) نقش دارند را مختل می‌کند. عصاره‌های الکلی و متانولی آن اثرات ضد تکثیری بر سلول‌های سرطانی پروستات دارند.

 ترکیبات فعال موجود در گزنه، اتصال آندروژن‌ها به گیرنده‌های پروستات را مهار کرده و در نتیجه فعالیت تکثیری آنها را متوقف می‌کنند.

 همچنین با کاهش تولید استروژن از آندروژن از طریق مسدود کردن آنزیم آروماتاز، از رشد بافت‌های پروستات جلوگیری می‌شود. این عصاره‌ها علائم BPH را نیز تسکین می‌دهند. مطالعات مختلف این اثرات را تأیید کرده‌اند.

اثر ضد دیابتی

مطالعات نشان داده‌اند که عصاره‌های آبی برگ گزنه می‌توانند اثرات ضد دیابتی داشته باشند. در یک تحقیق، موش‌های دیابتی برای ارزیابی اثرات کاهش قند خون مورد آزمایش قرار گرفتند، و مشخص شد که عصاره گزنه باعث کاهش جذب گلوکز در روده می‌شود. همچنین، تحقیقات دیگری نشان داده‌اند که گزنه می‌تواند ترشح انسولین را تحریک کرده و به کاهش قند خون کمک کند. این اثر از طریق آزمایش روی موش‌های سالم و دیابتی پس از تزریق عصاره گزنه تأیید شده است.

فعالیت ضد التهابی

گزنه یک گیاه دارویی با خواص ضد التهابی است که می‌تواند برای بیماری‌های التهابی همچون آرتروز، نقرس و میالژی مزمن مفید باشد. این گیاه از طریق کاهش تولید واسطه‌های التهابی مانند سیتوکین‌ها و پروستاگلاندین‌ها و مهار آنزیم‌های مرتبط با التهاب (مانند COX-1 و COX-2) تأثیر خود را اعمال می‌کند. عصاره برگ و ریشه آن باعث کاهش التهاب و مهار آزادسازی مولکول‌های التهابی مانند اینترلوکین‌ها و TNF می‌شود.

همچنین، سیستم NF-κB و فاکتور PAF که در فرایندهای التهابی و ایمنی نقش دارند، توسط گزنه مهار می‌شوند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود گزنه نه تنها برای بیماری‌های حاد، بلکه برای مشکلات مزمن نظیر آرتریت روماتوئید هم مؤثر باشد. در مطالعات، عصاره‌های گزنه نتایجی مشابه داروهای ضد التهابی مانند ایندومتاسین در کاهش التهاب نشان داده‌اند. این اثرات ناشی از ترکیبات فعال گزنه از جمله پلی‌ساکاریدها هستند که سنتز مولکول‌های مرتبط با التهاب را سرکوب می‌کنند.

 اثر ضد فشار خون گزنه

چای گزنه می‌تواند به کاهش فشار خون و تسکین تنش قلبی-عروقی کمک کند. آزمایش‌ها نشان داده‌اند که تزریق عصاره آبی برگ گزنه با دوزهای مختلف می‌تواند فشار خون را به طور قابل توجهی کاهش دهد (15٪ تا 38٪)، که این اثر مرتبط با افزایش دفع ادرار و سدیم است. با این حال، اثر کاهش فشار خون در دوز پایین زودتر از بین می‌رود، ولی در دوز بالا پایدار است. همچنین، عصاره‌های ریشه گزنه بر عروق منقبض شده اثر گشادکنندگی دارند که احتمالاً به دلیل آزادسازی اکسید نیتروژن، فعال شدن کانال‌های پتاسیم و کاهش شدت انقباض قلب است.

اثر سم‌زدایی

گزنه به دلیل خاصیت قلیایی خود می‌تواند اسیدها و سموم بدن را خنثی کرده و از طریق ادرار دفع کند.

گزنه برای بیماری‌های خونی و پوستی اثرات پاک‌کنندگی و قابض دارد و به عنوان یک داروی ادرارآور، به دفع سریع سموم کمک می‌کند.

همچنین گزنه راندمان جذب مواد مغذی را در دستگاه گوارش بهبود داده و مانع تجمع سموم می‌شود. این گیاه سیستم لنفاوی را تحریک می‌کند و در همکاری با کلیه‌ها به پاک‌سازی بدن از سموم کمک می‌نماید.

اثر آنتی‌اکسیدانی

عصاره گزنه به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی قوی خود، قادر به خنثی کردن گونه‌های فعال اکسیژن (ROS) است. این فعالیت ضد رادیکال با روش‌های طیف‌سنجی روی رادیکال‌های مختلف مانند سوپراکسید، هیدروکسیل و نیتریک اکسید بررسی شده است. مطالعات متعدد نشان داده‌اند که عصاره‌های متانولی و اتانولی برگ گزنه فعالیت آنتی‌اکسیدانی قابل‌توجهی در برابر رادیکال DPPH دارند. همچنین خاصیت کلات کنندگی یون‌های آهن دو ظرفیتی توسط این عصاره‌ها اثبات شده است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو کمک می‌کند.

مطالعات دیگر نشان داده‌اند که عصاره گزنه می‌تواند پراکسیداسیون لیپید را کاهش دهد، سیستم دفاعی آنتی‌اکسیدانی بدن را تقویت کند و از کبد در برابر سمیت محافظت نماید. این خواص عمدتاً ناشی از وجود ترکیبات فنلی در گزنه است. علاوه بر این، عصاره گزنه می‌تواند به بهبود وضعیت پوست کمک کند، به بیماران مبتلا به آکنه یاری رساند، از عفونت‌های باکتریایی جلوگیری کند و خاصیت ضد پیری داشته باشد. این ویژگی‌ها باعث کاهش زخم‌ها، لکه‌ها و چین و چروک‌های پوستی می‌شوند.

خواص ضد درد و ضد دردی

در مطالعات درون تنی (in vivo)، مشخص شده که گزنه دارای خواص ضد درد است. در آزمایشی با استفاده از صفحه داغ با دمای 55 درجه سانتی‌گراد، مشخص شد که عصاره آبی برگ گزنه با دوز 1200 میلی‌گرم بر کیلوگرم، حساسیت به درد ناشی از حرارت را کاهش می‌دهد و تحمل به درد را افزایش می‌دهد. همچنین، عصاره هیدروالکلی برگ‌های گزنه در آزمایش پیچش با اسید استیک و آزمایش لیسیدن پنجه به وسیله فرمالین، نشان داده که درد را به‌صورت وابسته به مقدار دوز کاهش می‌دهد. این اثرات تسکین‌دهنده درد به ترکیب‌هایی مانند فلاونوئیدها، کافئوئیل اسید مالیک و کافئیک اسید نسبت داده می‌شود.

فعالیت ضد ویروسی

مطالعات نشان داده‌اند که گزنه فعالیت ضد ویروسی قوی‌ای در شرایط آزمایشگاهی دارد. یکی از ترکیبات گیاهی گزنه به نام UDA (پروتئینی که به N-استیل گلوکزامین متصل می‌شود) توانایی مهار تکثیر ویروس HIV (هر دو نوع HIV-1 و HIV-2)، ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV) و سیتومگالوویروس (CMV) را دارد. UDA با جلوگیری از ورود ویروس HIV به سلول‌ها عمل می‌کند و حتی در برابر سویه‌های جهش‌یافته HIV که برخی گلیکوزیلاسیون‌های ضروری خود را در پروتئین GP120 از دست داده‌اند، مؤثر است.

برخلاف پروتئین‌های متصل شونده به مانوز که در برابر این سویه‌های جهش‌یافته اثربخشی کمتری دارند، اثربخشی UDA تغییر چندانی نمی‌کند. این خاصیت نشان می‌دهد که UDA به‌عنوان یک عامل ضد ویروسی نسل جدید، با مقاومت دارویی خاصی همراه نیست و ویروس HIV تنها با حذف بخش‌های گلیکان از GP120 خود می‌تواند از این فشار فرار کند.

فعالیت ضد حساسیت

گزنه به عنوان گیاهی با خواص ضد حساسیت شناخته شده است که می‌تواند علائم آلرژی‌های فصلی را تسکین دهد.

تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبات موجود در عصاره گزنه باعث کاهش واکنش‌های آلرژیک می‌شوند.

 مصرف منظم چای گزنه نیز در درمان آسم، به‌ویژه در استرالیا، مورد استفاده قرار گرفته است. اثر ضد آلرژیک گزنه به دو مکانیزم مرتبط است: اول، مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین H1 و دوم، مهار آنزیم تریپتاز که منجر به کاهش دگرانولاسیون ماست سل‌ها و آزادسازی سیتوکین‌های التهاب‌زا می‌شود. همچنین در یک مطالعه بالینی دوسوکور، بهبود علائم رینیت آلرژیک پس از یک هفته درمان با گزنه گزارش شده است.

کمک به سلامت زنان

چای برگ گزنه یک گزینه مفید برای سلامت زنان است. این گیاه به دلیل خواصش بهبود‌دهنده سلامت زنان محسوب می‌شود.

گزنه به دفع سموم بدن کمک کرده و احتمال بروز عفونت‌های ادراری را کاهش می‌دهد. همچنین به کاهش گرفتگی و نفخ دوران قاعدگی کمک می‌کند. با دارا بودن مواد مغذی فراوان، در دوران بارداری و یائسگی نیز مفید است.

گزنه همچنین با خاصیت قابض خود می‌تواند از خونریزی‌های شدید جلوگیری کند و در تنظیم تغییرات هورمونی بدن مؤثر باشد.

کمک به سلامت پوست و استخوان

گزنه گیاهی با خواص آنتی‌هیستامینی، ضدالتهابی و ضدباکتریایی است که به بهبود آکنه و مشکلات پوستی کمک می‌کند.

این گیاه سرشار از اسیدهای آمینه، پروتئین، فلاونوئیدها و مواد معدنی مفید مانند آهن، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و روی است که به تقویت استخوان‌ها کمک می‌کنند.

 همچنین گزنه یکی از منابع غنی ویتامین K است که با تقویت تولید استخوان و فعالیت استئوبلاست‌ها، سلامت استخوان‌ها را حفظ می‌کند.

وجود بور در گزنه نیز نقش مؤثری در تثبیت سطح کلسیم و جلوگیری از پوکی استخوان دارد. به طور کلی گزنه یک گیاه مفید و کامل برای سلامت پوست و استخوان‌ها محسوب می‌شود.

درمان عفونت‌های دستگاه ادراری

گزنه گیاهی است که در طب سنتی برای درمان عفونت‌های دستگاه ادراری استفاده می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف برگ گزنه می‌تواند به عنوان یک درمان حمایتی برای عفونت‌های دستگاه ادراری تحتانی، در کنار درمان‌های ضد باکتری و ایمونولوژیک مؤثر باشد. همچنین، این گیاه به پیشگیری و درمان تشکیل سنگ‌های ادراری کمک می‌کند. علاوه بر این، در یونان از گزنه به عنوان یک دیورتیک (ادرارآور) و قابض برای درمان سنگ کلیه استفاده می‌شده است.

نتیجه‌گیری

گیاه گزنه گیاهی است که تقریباً در همه‌ جای دنیا یافت می‌شود و به شکل‌های مختلفی مانند سبزی، چای، آبمیوه یا طعم‌دهنده استفاده می‌شود.

 این گیاه سرشار از خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدباکتریایی و تقویت‌کننده‌ سلامت است. گزنه دارای ترکیباتی مانند تانن، پلی‌فنول، آنتی‌اکسیدان و کاروتنوئیدهاست و کالری بالایی دارد.

 این خواص می‌توانند در پیشگیری از بیماری‌هایی مثل آرتروز، روماتیسم و سرطان مؤثر باشند. همچنین، در تغذیه حیوانات و ماهی‌ها نقش تقویتی داشته و سیستم ایمنی آن‌ها را در برابر عفونت‌ها مقاوم‌تر می‌کند.

 از گزنه در صنعت پزشکی، کشاورزی (برای تهیه کود و آفت‌کش) و تغذیه بهره‌برداری می‌شود. با این حال، حفاظت از این گیاه و انجام تحقیقات بیشتر در آینده لازم است.